კუსკუსი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი კერძია არა მარტო ჩრდილოეთ აფრიკაში, არამედ მთელი მსოფლიოს გარშემო.
ამ სტატიაში მოგიყვებით კუსკუსის ისტორიის შესახებ და გასწავლით თუ როგორ მოამზადოთ კუსკუსი სახლში.
ამ კერძის ისტორია ჩრდილოეთ აფრიკასთან არის დაკავშირებული. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ კუსკუსი ღირსეულ ადგილს იკავებს ჩრდილოეთ აფრიკულ სამზარეულოში.
მისი წარმოშობის თარიღი და ქვეყანა ზუსტად დადგენილი არ არის, თუმცა ცნობილია, რომ ბერბერულმა ტომებმა ამ კერძის მომზადება დიდი ხნის დაიწყეს. ისინი აფრიკის ჩრდილო-დასავლეთ ტერიტორიებზე სახლობდნენ.
დღესდღეობით, ეს კერძი ფართოდ გავრცელებულია არა მარტო ჩრდილოეთ აფრიკაში, არამედ მთელ მსოფლიოში, განსაკუთრებით კი შუა აღმოსავლეთისა და ხმელთაშუა ზღვის რეგიონებში.
კუსკუსის ისტორიული ფესვები
ისტორიკოსთა აზრით, კუსკუსის მომზადება, სავარაუდოდ, მე-11 და მე-13 საუკუნეებს შორის დაიწყეს ჩრდილოეთ აფრიკაში, თანამედროვე მაროკოს და ალჟირის ტერიტორიებზე. არქეოლოგიური გათხრები გვაჩვენებს, რომ მსგავსი პროდუქტები გამოიყენებოდა ამ ტერიტორიებზე დიდი ხნის განმავლობაში, რაც ადასტურებს კუსკუსის ადგილობრივ წარმოშობას.
კუსკუსი და მისი დამზადების ტრადიციული მეთოდი
მარცვლებს ასველებენ წყლით და ხელით ატრიალებენ, რათა მცირე გრანულები მიიღონ. შემდეგ ამ გრანულებს მშრალ ფქვილს მოაფრქვევენ, რათა არ დაიშალოს და საცერში ცრიან. ამ გზით მიღებული პატარა ზომის გრანულები რამდენჯერმე გადიან ამ პროცესს, სანამ სასურველ ფორმასა და ზომას არ მიიღებენ კუსკუსის დასამზადებლად.
დიდი რაოდენობით კუსკუსის ტრადიციული მეთოდით დამზადებას რამდენიმე დღე სჭირდება და სპეციალურად იკრიბება ქალთა ჯგუფი ამ საქმისთვის.
მზეზე გამშრალ გრანულებს რამდენიმე თვის განმავლობაში იყენებენ. ხელნაკეთი კუსკუსი მომზადებისას შეიძლება საჭიროებდეს რეჰიდრატაციას, რაც ხდება შაქრის დატენიანებით და ორთქლით, სანამ კუსკუსი მსუბუქ და ჰაეროვან კონსისტენციას არ მიიღებს.
ზოგიერთ რეგიონში კუსკუსს ამზადებენ მანანის ბურღულის, უხეში ქერის ან აფრიკული ფეტვისგან. ბრაზილიაში კი ტრადიციული კუსკუსი სიმინდის ფქვილისგან მზადდება.
მას შემდეგ რაც არაბებმა ჩრდილოეთ აფრიკა დაიპყრეს, კუსკუსი გავრცელდა სხვა არაბულ და მუსლიმურ ქვეყნებში, შემდეგ კი ხმელთაშუა ზღვის რეგიონებში. ევროპაში ის განსაკუთრებით პოპულარული გახდა ფრანგული კოლონიალიზმის პერიოდში, როდესაც ჩრდილოეთ აფრიკის ქვეყნები, მაგალითად, ალჟირი და მაროკო, საფრანგეთის კონტროლქვეშ მოექცნენ. ის პოპულარული კერძი გახდა საფრანგეთში და ამდენად მას საფრანგეთშიც ხშირად ამზადებენ.
დღესდღეობით კუსკუსი მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში მზადდება და გლობალური კულინარიული კულტურის ნაწილად ითვლება. მისი განსხვავებული ვერსიები არსებობს იტალიაში, ესპანეთში, და ისრაელშიც კი, სადაც ის ინტეგრირებული გახდა ადგილობრივ სამზარეულოში და სხვადასხვა სახით არის ცნობილი.
ხმელთაშუა ზღვის სამზარეულო და კუსკუსი
სანამ მომზადებაზე გადავალთ, ხმელთაშუა ზღვის სამზარეულოს შესახებ ინფორმაციის მოძიება ურიგო არ იქნება.
ხმელთაშუა ზღვის სამზარეულო მრავალფეროვანია, ის მოიცავს ცოცხალ ინგრედიენტებს, ზღვის პროდუქტებს, ბოსტნეულსა და ასე შემდეგ. ეს სამზარეულო ცნობილია არა მარტო თავისი სიჯანსაღით, არამედ უნიკალური გემოვნური თვისებებით, რაც მის ცნობილ კერძებში აშკარად იგრძნობა.
ხმელთაშუა ზღვის ქვეყნები — იტალია, ესპანეთი, საბერძნეთი, თურქეთი, მოროკო, ლიბანი და სხვა ქვეყნები — თითოეულს აქვს თავისი განსხვავებული კერძები, თუმცა მათ აერთიანებთ მსგავსი ინგრედიენტები.
ხმელთაშუა ზღვის სამზარეულო ძირითადად ემყარება ზეთისხილის ზეთს, პომიდორს, ხახვს, ლიმონს, ნიორს, მწვანილსა და სუნელებს, როგორიცაა ორეგანო, როზმარინი, ბაზილიკი და ქინძი. ეს ინგრედიენტები ხშირად გამოიყენება ზღვის პროდუქტების, ქათმის, ხბოს ხორცის ან ბოსტნეულის კერძებში. მნიშვნელოვანია, რომ ეს სამზარეულო ნაკლებად იყენებს ცხიმებს, რაც მას სიჯანსაღეს მატებს.
ცნობილი კერძები
პასტა და პიცა — იტალიაში პასტა და პიცა განსაკუთრებულად უყვართ. მარინარას სოუსით, ბაზილიკითა და მოცარელათი გაჯერებული პიცა მარგარიტა ხმელთაშუა ზღვის სამზარეულოს სიმბოლოა. პასტა სხვადასხვა სოუსებით, როგორიცაა პესტო და ბოლონეზე, ასევე პოპულარულია იტალიაში და საზღვარგარეთ.
პაელია — ესპანეთის კლასიკური კერძი, პაელია. პაელია ვალენსიის სავიზითო ბარათის როლს ასრულებს და მისი ორიგინალური ვერსია შეიცავს ზღვის პროდუქტების, ქათმისა და ბოსტნეულის ნაზავს.
ჰუმუსი და ფალაფელი — ჰუმუსი და ფალაფელი, პოპულარობა მოიპოვეს მთელი მსოფლიოს გარშემო. ჰუმუსი მზადდება ჭვავისგან, სეზამის პასტისგან, ზეთისხილის ზეთისგან და ლიმონის წვენისგან, ხოლო ფალაფელი, რომელიც მუხუდოს ან პარკოსნებისგან მზადდება, მოხრაკულია და მიირთმევენ პიტას პურში.
მუსაკა — საბერძნეთში, მუსაკა ერთ-ერთი საყვარელი კერძია, რომელიც შეიცავს ხორცს, ბადრიჯანს, პომიდორს და ბეშამელის სოუსს. იგი ღუმელში იხარშება და იძენს უნიკალურ გემოს და ტექსტურას.
ტაბულე — ლიბანური ტაბულე წვრილად დაჭრილი პომიდვრით, მწვანილით, კიტრით, და ბურღულით მომზადებული სალათაა, რომელსაც ხშირად გარნირად მიირთმევენ.
ტაპასი — ეს ესპანური კერძი ხმელთაშუა ზღვის სამზარეულოს განუყოფელი ნაწილია. ტაპასის ფორმატი მოიცავს მცირე ზომის კერძებს.
ჯანსაღი კვების ეფექტი
ხმელთაშუა ზღვის სამზარეულო არა მხოლოდ გემრიელია, არამედ ჯანსაღიც. ბოსტნეულის, ზღვის პროდუქტების, ხილისა და ბოჭკოვანი პროდუქტების სიმრავლე მას კარგ ვარიანტს ხდის გული-სისხლძარღვთა სისტემის ჯანმრთელობისთვის. ზეთისხილის ზეთი, რომელიც მდიდარია ანტიოქსიდანტებითა და ასე შემდეგ, ხელს უწყობს ქოლესტერინის შემცირებას და ხელს უშლის ანთებას.
როგორ მზადდება კუსკუსი?
მოვიდა დრო, ამ ცნობილი კერძის მომზადებაც რომ ვისწავლოთ.
მისი მომზადება არ მოითხოვს ბევრ დროს და არც ბევრ მასალას. თუ ტრადიციულ კუსკუსს არ იყენებთ, რომელსაც დიდი დრო სჭირდება მომზადებისთვის, მაშინ მხოლოდ მდუღარე წყალი დაგჭირდებათ.
ინგრედიენტები:
კუსკუსი – 1 ჭიქა
წყალი – 1 ჭიქა
მარილი – გემოვნებით
ზეთი ან კარაქი – 1 სუფრის კოვზი (სურვილისამებრ)
მომზადების პროცესი:
აადუღეთ წყალი: ჩაასხით წყალი პატარა ქვაბში და მიიყვანეთ ადუღებამდე. შეგიძლიათ დაამატოთ ცოტა მარილი გემოვნებით, რათა ის უფრო არომატული იყოს.
კუსკუსის დამატება: როდესაც წყალი იწყებს დუღილს, დაამატეთ მასში კუსკუსი და დაამატეთ 1 სუფრის კოვზი ზეთი ან კარაქი. კარგად მოურიეთ და გამორთეთ ცეცხლი.
დაფარეთ ქვაბი: ქვაბს სახურავი დააფარეთ და დაელოდეთ დაახლოებით 5-10 წუთი, სანამ კუსკუსი კარგად შეიწოვს წყალს.
მარცვლების შლა: დროის გასვლის შემდეგ, აიღეთ ჩანგალი და მარცვლები მსუბუქად განაცალკევეთ. ეს პროცესია აუცილებელია, რათა კუსკუსი ფაფად არ იქცეს.
კუსკუსის სხვადასხვა სახეობა
საყურადღებოა, რომ კუსკუსის რამდენიმე ტიპი არსებობს, ისინი განსხვავდებიან უნიკალური თვისებებით, არომატითა და მომზადების წესით. სხვადასხვა ტიპის კლასიფიცირება ხდება როგორც წარმოშობის ქვეყნით, ასევე მარცვლების ზომითა და ტექსტურით.
მაროკოული კუსკუსი
ეს არის ყველაზე პოპულარული სახეობა და ფართოდ გამოიყენება ჩრდილოეთ აფრიკაში. მის მარცვლები წვრილია, სწრაფად იხარშება და ფუმფულა ტექსტურას იძლევა. მას ხშირად მირთმევენ ჩაშუშულ ან შემწვარ ხორცთან ერთად.
მარგალიტის კუსკუსი
ეს სახეობა ასევე ცნობილი როგორც ისრაელის კუსკუსი, იგი შედარებით დიდი ზომის მარცვლებით გამოირჩევა და განსხვავებულ ტექსტურას გვთავაზობს. ხშირად გამოიყენება სალათებში.
ლიბანური კუსკუსი
ამ ტიპის მარცვლები უფრო დიდია მარგალიტის კუსკუსთან შედარებით და აქვს თხილის მსგავსი არომატი. ლიბანური კუსკუსი შესაფერისია როგორც ცხელი, ასევე ცივი კერძებისთვის თავისი მკვრივი ტექსტურის გამო.
ტუნისური კუსკუსი
ცნობილია როგორც გიგანტური კუსკუსი, რომელიც მარცვლების დიდი ზომით გამოირჩევა. მას აქვს საღეჭი ტექსტურა და ხშირად გამოიყენება ღუმელში მოსამზადებლად, ასევე წვნიანებში.
მთლიანი ხორბლის კუსკუსი
ეს ვარიანტი მზადდება ბულგური ხორბლისგან, აქვს უხეში ტექსტურა და ტრადიციულ კუსკუსთან შედარებით უფრო ნოყიერი არომატი. ძირითადად გამოიყენება ახლო აღმოსავლეთის სამზარეულოში.
კუსკუსის რეცეპტები
არა ერთი რეცეპტი არსებობს, მაგრამ ყველა რეცეპტის განხილვა დიდ დროს წაიღებს. ასე რომ, რამდენიმე პოპულარული რეცეპტით შემოვიფარგლოთ.
1. კუსკუსი ბოსტნეულთან ერთად
ეს არის მარტივი და ჯანსაღი კერძი, რომელიც მარტივად მზადდება.
ინგრედიენტები:
კუსკუსი – 1 ჭიქა
ბოსტნეული – წიწაკა, სტაფილო, ყაბაყი, ყვავილოვანი კომბოსტო ან ბროკოლი
მწვანილი – ოხრახუში ან ქინძი
ზეთი – 2 სუფრის კოვზი
მარილი და პილპილი – გემოვნებით
მომზადების პროცესი:
თავდაპირველად, კუსკუსი მომზადეთ ზემოთ აღწერილი მეთოდით.
დაჭერით ბოსტნეული და შეწვით ზეთში მანამ, სანამ არ დარბილდება.
დაამატეთ კუსკუსი და კარგად მოურიეთ. ბოლოს დაამატეთ მწვანილი, მარილი და პილპილი.
2. კუსკუსი ქათმით და ბოსტნეულით
ამ კერძის მომზადება საკმაოდ მარტივია და კარგია როგორც ყოველდღიური სადილი ან ვახშამი.
ინგრედიენტები:
ქათმის ფილე – 200 გრამი
კუსკუსი – 1 ჭიქა
ბოსტნეული – სტაფილო, ბულგარული წიწაკა
ზეთი – 1-2 სუფრის კოვზი
სანელებლები – ძირა, ქუმინი, პაპრიკა
მომზადების პროცესი:
თავდაპირველად დაჭერით ქათმის ფილე პატარა ნაჭრებად და მოამზადეთ.
ზეთში შეწვით ბოსტნეული და დაამატეთ ქათამი.
როდესაც ქათამი მზად იქნება, დაამატეთ კუსკუსი და სანელებლები. კარგად მოურიეთ და 2-3 წუთით გააჩერეთ დაბალ ცეცხლზე.
3. კუსკუსი ხილით და თხილეულით
ეს რეცეპტი შესაფერისია როგორც დესერტისთვის, ასევე საუზმისთვის.
ინგრედიენტები:
კუსკუსი – 1 ჭიქა
თაფლი – 1 სუფრის კოვზი
თხილეული – ნუში, კაკალი ან ფისტა
ხილი – ქიშმიში, ხმელი გარგარი, ან ვაშლი
მომზადების პროცესი:
კუსკუსი მოამზადეთ ძირითადი მეთოდით.
დაამატეთ თაფლი, თხილეული და ხილი. კარგად მოურიეთ, რომ კუსკუსს დაემატოს ტკბილი არომატი.
და ბოლოს, ის არის არა მარტო სასარგებლო, არამედ კულტურისა და ისტორიის ნაწილი არა ერთი ქვეყნის შემთხვევაში. კუსკუსის პოპულარობა მსოფლიოში მისი სასარგებლო თვისებების გამო გაიზარდა, რაც მას არა მხოლოდ ჩრდილოეთ აფრიკის, არამედ საერთაშორისო სამზარეულოს მნიშვნელოვან ნაწილად აქცევს.