2009 წელს ელექტრონული ფინანსური გადახდების სისტემებში გამოჩნდა ახალი კრიპტოვალუტა – ბიტკოინი (Bitcoin), რომელმაც ფინანსურ ბაზარზე ნამდვილი რევოლუცია მოახდინა. ბიტკოინები და მათი მნიშვნელობა ყოველწლიურად იზრდება.
Peer-to-peer გადახდის სისტემა საშუალებას იძლევა განახორციელოთ სხვადასხვა ტრანზაქცია peer-to-peer ქსელებში შუამავლების, (ბანკების) მონაწილეობის გარეშე და შესაბამისად, არ გადაიხადოთ საკომისიო და სხვა დამატებითი გადასახადები.
უფრო მარტივად, რომ ვთქვათ, peer-to-peer გადახდის სისტემა არის წიგნი საბუღალტრო წიგნის მაგვარი სისტემა, რომელშიც ბიტკოინი გამოიყენება როგორც ანგარიშსწორების ერთეული. გამყიდველი და მყიდველი თანხმდებიან ტრანზაქციაზე, გადახდა ხდება ბიტკოინებში, ხოლო შემდეგ კი საკუთრების გადაცემა ან მომსახურება. კრიპტო სისტემაზე წვდომა აქვს ყველა რეგისტრირებულ მომხმარებელს, როგორც მყიდველს, ასევე გამყიდველს მსოფლიოს სხვადასხვა წერტილიდან.
ელექტრონული გადახდის სისტემის მნიშვნელოვანი მახასიათებელია სრულიად ანონიმური ტრანზაქციები, ასევე ტრანზაქციის უსაფრთხოებისა და სანდოობის 100% გარანტია. სწორედ ამიტომ, ბიტკონი და ზოგადად კრიპტო ვალუტა, ხშირად ხდება ფულის გათეთრების და აკრძალული საქონლით ვაჭრობის საშუალება.
დანამდვილებით შეიძლება ითქვას, რომ ბიტკოინის ციფრული ვალუტის ჩამორთმევა ან დაბლოკვა შეუძლებელია მფლობელის ელექტრონულ საფულეზე ფიზიკური წვდომის გარეშე.
ამ დროისთვის ბიტკოინი ითვლება ერთ-ერთ ყველაზე თავისუფალ, მოთხოვნად და ამავდროულად ძვირადღირებულ ციფრულ ვალუტად.
როგორ შეიცვალა ბიტკოინის კურსის დინამიკა მისი არსებობის მთელი ისტორიის განმავლობაში
ბიტკოინის ისტორია რეალურად დაიწყო 2008 წლის აგვისტოში, როდესაც დარეგისტრირდა დომენის სახელი bitcoin.org. იმავე წელს მოგვიანებით, პირმა ან პირთა ჯგუფმა, რომელიც იყენებდა ფსევდონიმს Satoshi Nakamoto-ს, გამოაქვეყნა დოკუმენტი სათაურით “ბიტკოინი: გადახდის ერთრანგიანი ელექტრონული სისტემა”. მასში აღწერილია, თუ როგორ იმუშავებს მომავალი კრიპტოვალუტა. 2009 წელს დაიწყო კრიპტოვალუტის მაინინგი.
2010 წელი
2010 წლის განმავლობაში ბიტკოინმა ვერ მიაღწია $1 ნიშნულსაც კი, მაგრამ ფასმა მაშინაც დაიწყო ზრდა. იმ წლის ყველაზე სახალისო მოვლენა იყო მომენტი, როდესაც ამერიკელმა ლასლო ჰანეჩმა იყიდა ორი პიცა 10000 BTC-ად (მაშინ 1 BTC ღირდა $0,0025). ლასლოს ბიტკოინების ეს რაოდენობა კიდევ 10 წელი რომ შეენახა, 2021 წელს მას 450 მილიონ დოლარზე მეტი ექნებოდა.
ასევე 2010 წელს გამოჩნდა ცნობილი კრიპტოვალუტის პლატფორმა Mt.Gox, რომელიც მოგვიანებით ჰაკერების სამიზნე გახდა.
2011 წელი
2011 წელი იყო გარდამტეხი მომენტი BTC-სთვის: ბიტკოინმა საბოლოოდ მოახერხა 1 დოლარიანი ნიშნულს მიღწევას. მას შემდეგ, რაც გამოცემებმა Slashdot-მა და Hacker News-მა კრიპტოვალუტის შესახებ დაწერა, Bitcoin.org-მა Twitter-დან ახალი მომხმარებლების ტალღა მიიღო.
2011 წლის დასაწყისში უჩვეულო მოვლენები მოხდა: 25 თებერვლიდან 27 თებერვლის ჩათვლით, ბიტკოინის ქსელის ჰეშის სიჩქარე მკვეთრად გაიზარდა 401 გიგა წამში 628-მდე. შემდეგ, 1 მარტამდე, ჰეშის სიხშირე დაეცა 392 გ/წმ-მდე ხოლო, შემდგომ რეკორდულ სიჩქარეს 774 გ/წმ მიაღწია.
რა არის ამაში უჩვეულო? საქმე იმაშია, რომ ჰეშრეიტი არის სიჩქარის მაჩვენებელი, რომლითაც მაინინგ მოწყობილობები ბლოკჩეინ ქსელებში წყვეტენ მათემატიკურ ამოცანებს. მარტივად რომ ვთქვათ, ჰეშის სიჩქარის ზრდა ნიშნავს მაინერების რაოდენობის ზრდას ბაზარზე.
ასეთი მკვეთრი ნახტომი შეიძლება აიხსნას იმით, რომ ვიღაც იყენებდა სუპერკომპიუტერს ან რაიმე სახის ქსელურ ბოტს, რომელსაც მოგვიანებით კრიპტოვალუტის საზოგადოებაში „იდუმალი მაინერი“ უწოდეს. ეს „იდუმალი მაინერი“ გახდა ბიტკოინის ქსელის ჰეშის სიჩქარის ეტაპობრივი ზრდის საანგარიშო წერტილი და ივნისიდან მან მთლიანად „ააფეთქა“ ქსელი წამში წარმოუდგენელ 15,8 ტერაჰაშამდე.
2011 წლის 16 აპრილს, TIME-მა პირველად ახსენა ბიტკოინი და მიუძღვნა მას მთელი სტატია სათაურით „ბიტკოინის ონლაინ ფულს შეუძლია მთავრობებისა და ბანკების გამოწვევა“. იმავე წლის ივნისის დასაწყისში, მედიაში კრიპტოვალუტის გამოჩენის შემდეგ, ბიტკოინის ფასი ექვს დღეში თითქმის 32 დოლარამდე გაიზარდა, მაგრამ შემდეგ 10 დოლარამდე დაეცა. ბიტკოინების ფასი საგრძნობლად შემცირდა.
იმავე თვეში, WikiLeaks-მა დაიწყო შემოწირულობების მიღება ბიტკოინებით.
2011 წლის 19 ივნისს Mt.Gox გატეხეს, რამაც ბიტკოინის ფასი 17 დოლარიდან 0,01 დოლარამდე დაწია. ამან გავლენა მოახდინა 60 ათასი მომხმარებლის ანგარიშებზე, ჯამური ოდენობით 8,7 მილიონ დოლარზე მეტი. ერთი კვირის შემდეგ Mt.Gox-ზე ვაჭრობა აღდგა.
2012 წელი
2012 წლისთვის ბიტკოინის ფასი 4,6 დოლარამდე დაეცა, მაგრამ ერთი წლის განმავლობაში 13,44 დოლარამდე შეძლო მიღწევა. იმავე წელს მოხდა ბიტკოინის ისტორიაში პირველი ჰალვინგი.
2013 წელი
2013 წელს ბიტკოინმა მიაღწია $1000 ნიშნულს.2013 წლის 30 ნოემბერს ბიტკოინის ფასი 1153$-მდე გაიზარდა. მსგავსი შედეგი მხოლოდ რამდენიმე წლის შემდეგ – 2017 წლის 5 იანვარს დაფიქსირდა.
2014 და 2015 წლები
2013 წელს კრიპტოვალუტის ინდუსტრიისთვის შესანიშნავი წლის შემდეგ, ბიტკოინის ისტორიაში კულმინაციური მოვლენა მოხდა.
ბიტკოინები და ქურდობა
2014 წლის თებერვალში Mt.Gox საიტი კვლავ გატეხეს, ამჯერად 744 ათასი ბიტკოინი მოიპარეს. ეს არის აბსოლუტური რეკორდი და ყველაზე დიდი ჰაკერული თავდასხმა დღემდე. ბიტკოინებისმოპარვა იოლი საქმე ნამდვილად არ არის.
ჰაკერების შედეგად Mt.Gox-მა თავი გაკოტრებულად გამოაცხადა და დაიხურა, რამაც პანიკა შექმნა ბიტკოინის ბაზარზე. ამ მომენტიდან დაიწყო ბიტკოინის პირველი გაჭიანურებული ვარდნა, რომელსაც ჩვეულებრივ უწოდებენ “კრიპტოვალუტის ზამთარს”.
2016 წელი
2016 წელი აღინიშნა მორიგი განახევრებით, Bitfinex-ის პირველი გატეხვით 120 ათასი ბიტკოინით და კრეიგ რაიტის გაჩენით, რომელმაც თავი სატოში ნაკამოტო გამოაცხადა. სხვათა შორის, რაიტი კვლავ უჩივის Bitcoin Core-სა და Bitcoin Cash-ის დეველოპერებს, რომლებმაც Mt.Gox-ის ჰაკერების შედეგად მას ორ კრიპტო საფულეზე წვდომა ჩამოართვეს.
2017 წელი
ბიტკოინები დიდი პოპულარობა მოიპოვეს. გარდამტეხი წელი ბიტკოინის ისტორიაში იყო 2017 წელი.
წლის დასაწყისში ბიტკოინი ჯერ კიდევ 960 დოლარი ღირდა, სექტემბერში მან გადალახა 5000 დოლარის ზღვარი, ხოლო 17 დეკემბერს ბიტკოინის ფასის პიკი დაფიქსირდა 1 BTC – 19483 დოლარს. იმავე წელს ბიტკოინის საბაზრო კაპიტალიზაციამ 330 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა.
2018 წელი
წლის დასაწყისში ბიტკოინი ღირდა დაახლოებით 13,800 აშშ დოლარი. წლის ბოლოს, მისი შეძენა დაახლოებით 3800 დოლარად იყო შესაძლებელი.2018 წელი კრიპტოვალუტის ისტორიაში შევიდა კრიპტოვალუტის ზამთრით სახელწოდებით. 2018 წლის 17 იანვარს მონეტის კურსი 9800 დოლარამდე დაეცა. 30 იანვარს Facebook-მა, Twitter-მა და Google-მა აკრძალეს კრიპტოვალუტების, ICO-ების და ბინარული ოფციების რეკლამა თავიანთ პლატფორმებზე. ამის შემდეგ ბიტკოინის ფასი კლებას განაგრძობდა.
იმავე წლის ზაფხულში Facebook-მა გადახედა კრიპტოვალუტის რეკლამის აკრძალვისადმი დამოკიდებულებას. თუმცა, ეს ვერ დაეხმარა კრიპტო ბაზარს ღირებულების აღდგენაში.
2018 წლის ბოლოსთვის ბიტკოინის კურსი 2017 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით თითქმის 80%-ით დაეცა. მაინერების მფლობელებმა თავიანთი ბიზნესი მასობრივად გაყიდეს, რადგან ბიტკოინში და ზოგადად კრიპტო ვალუტაში მომავალს ვეღარ ხედავდნენ და ფინანსური კეთილდღეობის ნაცვლად, პირიქით წაგებაში გავიდნენ.
2019 წელი
2019 წლის ივნისში, ბიტკოინმა სცადა დაეძლია კრიზისი, მაგრამ ვერ გაუმკლავდა წინააღმდეგობას 13,785$-იანი Bakkt სერვისით.
Bakkt საბოლოოდ ამოქმედდა სექტემბერში, მაგრამ ინსტიტუციური ინვესტორების ყურადღება ვერ მიიპყრო, მიზეზი კი ბიტკოინის არასტაბილური ფასი და ხშირ შემთხვევაში ვარდნა ($10,036-დან $6,657-მდე) დასახელდა.
2020 წელი
2020 წელს კრიპტოვალუტებს ჯერ არსებული პოზიციები გაიმყარეს და შემდეგ კი ფასების ზრდის პროცესი დაიწყო, მიუხედავად მსოფლიოში მძიმე ეკონომიკური კრიზისისა, რომელიც დაკავშირებულია კორონავირუსთან. როგორც ჩანს, ბიტკოინი და სხვა კრიპტოვალუტა ყველა ტრადიციულ აქტივს ეწინააღმდეგებოდა და ბაზრების დაცემისას გაიზარდა.
ბიტკოინის მასიური ზრდის რამდენიმე მიზეზი არსებობდა. პირველი, აშშ დოლარის მასა გაიზარდა 22%-ით. და რადგან ბიზნეს აქტივობა მნიშვნელოვნად შემცირდა კორონავირუსის გამო, ამან გამოიწვია ვალუტის გაუფასურება.
ამ ფონზე ინსტიტუციონალურმა ინვესტორებმა ბიტკოინში ინვესტირება დაიწყეს. მაგალითად, Ruffer-მა მონეტაში თავისი აქტივების 2,5% ჩადო. ბრიტანული საინვესტიციო ფონდის წერილში ინვესტორებისთვის ნათქვამია, რომ ეს ნაბიჯი საჭიროა, როგორც დაზღვევა მსოფლიო ფიატის ვალუტების დევალვაციისგან.
2020 წელს, ერთ-ერთმა უმსხვილესმა გადახდის სისტემამ PayPal-მა დაუშვა კრიპტოვალუტების გამოყენება გადახდებისთვის თავის პლატფორმაზე. ამ გადაწყვეტილებამ დიდი ინტერესი გამოიწვია, კომპანიას რამდენჯერმე მოუწია ოპერაციების ლიმიტის გაზრდა.
2021 წელი
პირველი კრიპტოვალუტის ზრდა გაგრძელდა 2021 წელს, ბიტკოინი ყოველთვიურად აფიქსირებდა რეკორდებს. იანვრის შუა რიცხვებში 1 BTC ღირდა 40 700 დოლარი, 20 თებერვალს ფასმა 57 600 დოლარს მიაღწია, 13 მარტს – 61 100 დოლარს, 13 აპრილს – 63 600 დოლარს.
თუმცა, ამის შემდეგ ციფრული აქტივი $14 ათასით დაეცა – მონეტა 48 ათასი დოლარის რეგიონში ვაჭრობდა. მაისის პირველ დღეებში ბიტკოინის ღირებულება კვლავ გაიზარდა 58 ათასამდე, შემდგომ 1 BTC საფასური დაეშვა 32,5 ათასამდე.
შემდეგ პირველმა კრიპტოვალუტამ რამდენჯერმე სცადა 40 ათასი დოლარის ნიშნის კვლავ აღება, მაგრამ აგვისტომდე არსებულ ნიშნულზე მაღლა კარგა ხანს ვერ იკავებდა პოზიციას. სწორედ მაშინ დაიწყო ბიტკოინმა ახალი ზრდის ციკლი, რომელიც გაგრძელდა სექტემბრის პირველ დღეებამდე. 7 სექტემბერს პირველმა კრიპტოვალუტამ ადგილობრივ რეკორდს 52,5 ათასი დოლარი მიაღწია.
ზაფხულის წარმატებულ დასასრულს მოჰყვა შემოდგომა – სექტემბრის შუა რიცხვებისთვის ბიტკოინი დაეცა 43 ათას დოლარამდე, შემდეგ მალევე დაბრუნდა 48 ათასი დოლარის ნიშნულზე. კრიპტოვალუტა კვლავ პიკს 40 ათას დოლარს მიუახლოვდა. თვის ბოლოს ბიტკოინის კურსი მერყეობდა 40-45 ათასი დოლარის ფარგლებში.
ყველაფერი შეიცვალა 30 სექტემბერს. ბიტკოინის ღირებულებამ ადვილად გადალახა 50 ათასი დოლარის ზღვარი. შემდეგი ადგილობრივი პიკი ოქტომბრის შუა რიცხვებში იყო 62,5 ათასი დოლარი, ხოლო 20 ოქტომბერს ბიტკოინი იმ დროისთვის რეკორდული ფასით 66,4 ათასი დოლარით იყიდებოდა.
თუმცა, პირველ კრიპტოვალუტას გაჩერება არც უფიქრია – უკვე ნოემბერში მსოფლიომ დაინახა, როგორ მოხსნა ბიტკოინმა ღირებულების რეკორდი. 9 ნოემბერს ერთ მონეტა 68,3 ათასი დოლარი, მეორე დღეს კი კრიპტოვალუტის კურსმა 69 ათასი დოლარის ზღვარი გაარღვია. ამის შემდეგ ბიტკოინის ღირებულება ოდნავ შემცირდა და მისი ფასი 15 ნოემბრისთვის ის 65,8 ათასი დოლარი გახდა.
ბიტკოინები და ახალი მიღწევები
ბიტკოინის ცვალებადობა დიდწილად დამოკიდებულია კომპანიებისა და ბანკების სიახლეებზე. Tesla-მ გამოაცხადა, რომ იყიდა 1,5 მილიარდი დოლარის ღირებულების მონეტები – ფასი გაიზარდა. ცოტა ხნის შემდეგ, კომპანიამ გადაიფიქრა ბიტკოინების გადახდის საშუალებად მიღებაზე – BTC-ის ღირებულება 10%-ით შემცირდა.
მოგვიანებით ბიტკოინის კურსზე სხვა მოვლენებმაც იმოქმედა – მაგალითად, ახალი შეზღუდვები ჩინეთში, რომელიც მაისში შემოვიდა. არა და ბიტკოინები ჩინეთისთვის უცხო ხილი სულ არ იყო.
თავდაპირველად, ქვეყნის ხელისუფლებამ აუკრძალა ბანკებსა და გადახდის სისტემებს კრიპტოვალუტით მომსახურების გაწევა. რამდენიმე დღის შემდეგ, ჩინეთმა გამოაცხადა ახალი აკრძალვები მაინერებისთვის და მოვაჭრეებისთვის, რის შედეგადაც მაინერების მასიური გადინება მოხდა ქვეყნიდან. ქსელის ჰეშის მაჩვენებელი მკვეთრად დაეცა და მასთან ერთად ბიტკოინის ღირებულებაც.
კურსზე ასევე გავლენა იქონია ელ სალვადორში პირველი კრიპტოვალუტის ლეგალურ გადასახადად მიღებამ. სანამ ბიტკოინი პირველად გამოიყენებოდა სახელმწიფო დონეზე მსოფლიოში, მისი ღირებულება გაიზარდა, მაგრამ კანონის ძალაში შესვლიდან მალევე დაიწია.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა ბიტკოინისთვის ასევე 2021 წელს მოხდა – პირველად, ამერიკის ფასიანი ქაღალდებისა და ბირჟების კომისიამ (SEC) დაუშვა ფონდის (ETF) გამოშვება პირველ კრიპტოვალუტის, ტრადიციულ ბირჟებზე.
ექსპერტებს უჭირთ კონსენსუსამდე მისვლა, თუ როგორი იქნება ბიტკოინის ფასის დინამიკა. Currency.com-ის ანალიტიკოსი მიხაილ კარხალევი თვლის, რომ პირველ კრიპტოვალუტას აქვს ყველა შანსი, გააგრძელოს ზრდა და გადალახოს 70 ათასი დოლარის ზღვარი უახლოეს მომავალში. JPMorgan ბანკის ანალიტიკოსები თვლიან, რომ ბიტკოინმა მომავალში შესაძლოა 146 ათას დოლარს მიაღწიოს, თუმცა ამისთვის კრიპტოვალუტის ფასი უფრო სტაბილური უნდა გახდეს.